කෘත්‍රිම ගෙනෝම සංශ්ලේෂණය
මානව ගෙනෝමය කෘත්‍රිමව සංශ්ලේෂණය කළ හැකි වන බවට මෑතක දී ලොව පුරා පුවත් පළ විය. ආසන්නතම පුවත වන්නේ පසුගිය මැයි මාසයේ ඇමෙරිකාවේ නිව්යෝක්‌ ගෙනෝම මධ්‍යස්‌ථානයට රැස්‌ වූ 200ක පමණ විද්‍යාඥයන් වසර පහක්‌ හෝ ඊට අඩු කාලයක්‌ තුළ මානව ගෙනෝමය කෘත්‍රිමව සංශ්ලේෂණය කර නිම කිරීමට පිඹුරුපත් සකස්‌ කිරීම ය.
ඊට සහභාගි වූ නැන්සි කෙලී නම් විද්‍යාඥවරිය පවසුවේ 2003 වසරේ සම්පූර්ණ වූ HGP-read ලෙස හැඳින්වූ මානව ගෙනෝම ව්‍යාපෘතිය සහ වර්තමානය දක්‌වා මානව ගෙනෝමය සම්බන්ධව වැඩි දියුණු වූ විද්‍යාත්මක දැනුම ද සැලකූ විට තවමත් මානව ගෙනෝමය හරිහැටි සම්පූර්ණයෙන් ම අධ්‍යයනය කර අවසන් කිරීමට නොහැකි වී ඇති බවත්, මානව ගෙනෝමය පිළිබද බොහෝ කරුණු අප තවමත් නො දන්නා බවත් ය.
(ගෙනෝමය යනු යම් ජීවියකු ගේ සෛලයක න්‍යෂ්ටිය තුළ අඩංගු මුළු ප්‍රවේණික ද්‍රව්‍ය එනම් DNA භෂ්ම පෙළගැස්‌ම එකට සැලකූ කල ලැබෙන දත්ත සමූහයයි).
දැනට මානව ගෙනෝමය සම්බන්ධව අප දන්නා මූලික කරුණු අතර ප්‍රධාන තැනක්‌ ගන්නේ, DNA (Deoxyribonucleic acid) යනු න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩ නම් ඒක අවයවික විශාල ගණනක්‌ ක්‍රමිකව එකකට පසු එකක්‌ දම්වැල් පුරුක්‌ සේ බැඳී සකස්‌ වුණු විස්‌මයජනක යෝධ අණුවක්‌ බවත්, විශේෂයෙන් එක මානව සෛලයක්‌ තුළ, DNA සහ ක්‍රොමටින් නම් විශේෂිත ප්‍රොaටීන වර්ගයකින් නිර්මිත වර්ණදේහ හෙවත් ක්‍රෝමසෝම ව්‍යqහ යුගල් 23ක්‌ පවතින බවත් ය. දම්වැලක්‌, දම්වැල් පුරුක්‌ විශාල ගණනක්‌ එකතු වී සෑදී තිsබෙන්නේ යම් සේ ද, DNA අණුවක තැනුම් ඒකකය වන න්‍යක්‌ලියොටයිඩ මිලියන ගණනක්‌ එකතු වී ද්විත්ව දාමයක්‌ ලෙස සෑදී තිබේ. අප ගේ එක්‌ සෛලයක්‌ තුළ ඇති න්‍යෂ්ටියේ අඩංගු DNA අණු සියල්ල හෙවත් මානව ගෙනෝමය සලකන කල එය න්‍යqක්‌ලියොටයිඩ බිලියන 3.2කින් සමන්විත වේ. ඕනෑ ම DNA අණුවක/ඕනෑ ම ගෙනෝමයක පවතිsන එකිනෙකට වෙනස්‌ න්‍යqක්‌ලියොටයිඩ වර්ග ගණන හතරකි. ඒවා හැඳින්වීමට ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ A,G,C සහ T යන අක්‌ෂර, සංකේත ලෙස යොදාගැනෙයි. (රූපය 1). එනම් මෙකී සංකේත හතර භාවිතයෙන් අප ගේ මුළු ගෙනෝමය ම විදහා දැක්‌විය හැකි ය.
HGP-read ලෙස හැඳින්වූ මානව ගෙනෝම ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ වී වසර 13කටත් අධික කාලයක්‌ එය සම්පූර්ණ කිරීමට ගත විය. එයට හේතුව, මානව ගෙනෝමය පිළිබද කිසිදු පූර්ව දැනුමක්‌ ඒ වකවානුව වන විට නො වීමත් ගෙනෝමය කියවීම සදහා එකල බහුලව ම භාවිත කළ Sanger sequencing නම් වූ තාක්‌ෂණය සදහා සැලකිය යුතු කාලයක්‌ ගත වීමත් ය. (HGP-read ලෙස හැඳින්වූ ගෙනෝම ව්‍යාපෘතිය තුළ භාවිත වූ ශිල්ප ක්‍රමය 'පැහැදිලි කිරීම 1' තුළ කෙටියෙන් විස්‌තර කර ඇත).
දැනට පවතින තොරතුරු අනුව මානව ගෙනෝමය තුළ ප්‍රොaටීන සාදන ජාන 19,000ත් 20,000ත් අතර ප්‍රමාණයක්‌ පවතී. එය මුළු ගෙනෝමයෙන් 1.1%කටත් අඩු ප්‍රමාණයක්‌ වන අතර ගෙනෝමයේ ඉතිරි 98%කට ආසන්න ප්‍රමාණයෙන් සිදු වන දෑ පිළිබදව අපට ඇත්තේ ඉතා ම අල්ප දැනුමකි. ගෙනෝමයේ 98%ක්‌ වන ඉතිරි කොටස මගින් සිදු වන ක්‍රියාවලීන් අධ්‍යයනය කිරීම මගින් සම්පූර්ණයෙන් ම එම ක්‍රියාවලීන් පහදා දීම ප්‍රමාද වී ඇත්තේ සජීවී සෛල තුළ සිදු වන ඉතා සංකීර්ණ ජාලයක්‌ ලෙස සැකසුණු ක්‍රියාවලි සමුදාය එක වර අධ්‍යයනය කිරීමට ඇති අපහසුව නිසා විය හැකි ය.
HGP-Write ව්‍යාපෘතිය
සාමාන්‍යයෙන් සත්ත්ව හෝ ශාක හෝ ගෙනෝමයක්‌ ස්‌වාභාවිකව සංශ්ලේෂණය වන්නේ සජීවී සෛලයක්‌ තුළ පමණි. එසේ ම මෑතක්‌ වන තුරුත් ලෝකයේ සෛලවලින් පිටත දී සංශ්ලේෂණය කළ හැකි ව තිබුණේ ඉතා ම කුඩා DNA අණු කොටස්‌ පමණකි. මුළු මානව ගෙනෝමය ම සෛලවලින් පිටත දී සංශ්ලේෂණය සදහා යෝජිත නව ව්‍යාපෘතිය HGP-Write ලෙස හදුන්වයි. HGP-Write ව්‍යාපෘතිය අවසානයේ දී ඉහත මානව ගෙනෝම ව්‍යාපෘතියෙන් (HGP-read) ලැබුණු ජීවයේ සැකැස්‌ම වැඩිදුරටත් අවබෝධ කරගත හැකි වනු ඇති බව පැවසේ. මේ HGP-Write ව්‍යාපෘතියේ මූලික ම අරමුණ වනුයේ විශාල ගෙනෝමයන් අනාගතයේ දී පරීක්‌ෂා කිරීම් සහ විවිධ වෙනස්‌කම් සිදු කිරීම් ආදි ක්‍රියාවලි සදහා වැය වන මුදල් විශාල වශයෙන් අඩු කරගැනීම ය. විශේෂයෙන් සම්පූර්ණ මානව ගෙනෝමයේ විවිධ වෙනස්‌කම් සිදු කිරීම, ගෙනෝමය හා සැබැදුණු විවිධ ජීව ක්‍රියාවලි විස්‌තරාත්මකව අධ්‍යයනය කිරීම, ප්‍රවේනික අබාධ පිළිබදව විස්‌තරාත්මකව අධ්‍යයනය කිරීම සහ මානව සහ අනෙකුත් සත්ත්ව කොට්‌ඨාශයන්හි පරිණාමය පිළිබදව අධ්‍යයනය කිරීම ඇතුළු කරුණු රැසක්‌ මීට අන්තර්ගත වේ. එහෙත් මෙහි දී වැදගත් වන විශේෂ කාරණයක්‌ වන්නේ දැනට පවතින මිල ගණන් අනුව Next Generation Sequencing යන තාක්‌ෂණය යටතේ මානව ගෙනෝමයක්‌ සම්පූර්ණයෙන් ම කියවාගැනීමට එනම් මුළු ගෙනෝමයේ ම භෂ්ම අනුපිළිවෙළ සෙවීම සදහා වැය වන මුදලට එනම් ඇමෙරිකානු ඩොලර් 1000ක මුදලටත් වඩා වැඩි මුදලක්‌ මානව ගෙනෝමයක්‌ සම්පූර්ණයෙන් ම සංශ්ලේෂණය කිරීමට වැය වීම ය. එහෙත් විද්‍යාඥයන් විශ්වාස කරනුයේ වේගයෙන් දියුණු වන තරගකාරී තාක්‌ෂණික සහ විද්‍යාත්මක දියුණුව හමුවේ HGP-Write ව්‍යාපෘතිය අවසාන වන වකවානුව වන විට ගෙනෝමයේ ම භෂ්ම අනුපිළිවෙළ සෙවීම සදහා වැය වන මුදලට වඩා බෙහෙවින් අඩු මුදලක්‌ ගෙනෝමයන් කෘත්‍රිමව සංශ්ලේෂණය සදහා වැය වනු ඇති බවයි. විද්‍යාඥයන් මෙලෙස HGP-Write ව්‍යාපෘතිය සම්බන්ධව පෙරැයීම් කරන අයුරින් ම එය සාර්ථක වේ ද යන්න යමකුට ගැටලුසහගත වනු ඇත. එම ගැටලුවට යම් හෝ අස්‌වැසිල්ලක්‌ ගෙනෙනුයේ දැනට ඇතැම් බැක්‌ටීරියා සහ යීස්‌ට්‌ වැනි කුඩා ගෙනෝම සහිත ජීවීන් ගේ ගෙනෝමයන් කිහිපයක්‌ කෘත්‍රිමව සාර්ථකව සංශ්ලේෂණය කර තිබීමයි.
HGP-Write ව්‍යාපෘතිය සාර්ථක වුව හොත් මේ ව්‍යාපෘතිය හරහා විවෘත වන දැනුම සමගින් මානව සෞඛ්‍ය ගැටලු සමූහයකට පිළිතුරු සෙවීමේ දී ඉමහත් පහසුවක්‌ සැලසෙනු ඇති බවට ද විශ්වාස කෙරේ. එහි දී විශේෂයෙන් ම අවයව බද්ධ කිරීම්වලට අදාළව පවතින ගැටලු විසදාගැනීමට, genome wide recording යන තාක්‌ෂණය යටතේ විවිධ වයිරස මගින් බෝ වන රෝග සදහා ප්‍රතිශක්‌තිකරණ යාන්ත්‍රණයන් විධිමත් කිරීම සහ නව ආකාරයකට සකස්‌ කිරීම, පිළිකා ඇතුළු රෝගාබාධ සදහා නව ඖෂධ සොයා බැලීම සදහා විශේෂ මාධ්‍යයක වගා කරනු ලබන මානව සෛල මෙහෙයවීම සහ ඉතා කාර්යක්‌ෂම එන්නත් නිපදවීම ඇතුළු විවිධ කර්තව්‍යයන් පහසු කරනු ඇත.
මීට අමතරව විද්‍යාඥයන් දැනටමත් සිදු කර ඇති ඇතැම් මූලික පර්යේෂණ ද මේ ක්‍රියාවලිය අනාගතයේ දී සාර්ථක වන බවට ඉගි පළ කරයි. ඒ අතර සිදු කර ඇති එක පර්යේෂණයක්‌ වන්නේ මානව ගෙනෝමය තුළ පවතින ජාන නො වන DNA කොටස්‌ හෙවත් non coding DNAවල පවතින විවිධත්වයන් මානව ජාන ප්‍රකාශනයට කෙසේ බලපාන්නේ ද යන්න සොයා බැලීම සදහා කෘත්‍රිමව සංශ්ලේෂණය කරන ලද මානව non coding DNA කොටස්‌ පර්යේෂණ සදහා සාර්ථකව යොදාගැනීම ය. එසේ ම මේ සංශ්ලේෂණය කරන ලද non coding DNA කොටස්‌ විවිධ මානව රෝග අවස්‌ථාවල දී කෙසේ හැසිරෙන්නේ ද යන්න ද සොයා බලන ලදි. එසේ ම මේ කෘත්‍රිම DNA සංශ්ලේෂණ ක්‍රමය යටතේ ඇතැම් මානව වර්ණදේහ පවා සංශ්ලේෂණය කර ඇති අතර උදාහරණයක්‌ ලෙස පිළිකාවල දී ලබා දෙන රසායනික ප්‍රතිකාරවල උපරිම කාර්යක්‌ෂමතාවක්‌ ලබාගැනීම සදහා මානව වර්ණදේහ විශ්ෂයෙන් වෙනස්‌ කර සකසා පර්යේෂණ සිදු කර ඇත. එසේ ම මානව අවයව බද්ධ කිරීම්වල දී ඌරන් ගෙන් ලබාගත් අවයව මිනිසුන්ට බද්ධ කළ හැකි දැයි යන්න නිතර සොයා බලන කරුණකි. එහෙත් එහි දී මතු වන ගැටලුවක්‌ වන්නේ එම අවයව වෙනත් සතකු ගේ බැවින් මිනිසාට බද්ධ කළ පසු සිරුර තුළින් විවිධ ප්‍රතිරෝධයන් සහ සංකූලතා මතු වීම නිසා විවිධ ගැටලු මතු වීම ය. එහෙත් කෘත්‍රිමව සංශ්ලේෂණය කරන ලද ජාන හෝ DNA කොටස්‌ යොදාගනිමින් ඌරන් වැනි සතුන් ගේ විවිධ වෙනස්‌කම් සිදු කර එම සතුන් ගේ අවයව මිනිසාට බද්ධ කළ පසු ඇති විය හැකි සංකූලතා අවම කිරීමේ උත්සායක්‌ පවතී.
ඉහත කී පරිදි HGP-Write ව්‍යාපෘතිය හුදෙක්‌ ම මිනිසා ගේ ජාන සහ ගෙනෝමය පාලනය
සියතට ගන්නා අතිශය භයානක ක්‍රියාදාමයක්‌ දැයි ඇතැමකුට ගටලු ඇති වනු ඇත. එහෙත්
HGP-Write ව්‍යාපෘතිය පිළිබද වැඩිදුර තොරතුරු සොයා බැලීමේ දී පැහැදිලි වන්නේ
මානව ගෙනෝමය හැසිරවීම සම්බන්ධව දැනට පවතින නීති රීති සමග යමින් විශේෂ
මාධ්‍යයක්‌ තුළ වගා කරන මානව සෛල යොදාගනිමින් සහ එම සෛල විශේෂ ත්‍රිමාන
පරිසරයක, මානව දේහයෙන් පිටත විශේෂ මාධ්‍යයක වැඩීමට සලස්‌වා organoid ලෙස
හැඳින්වෙන මිනිස්‌ අවයවකට බොහෝ සෙයින් කෘත්‍යමය සහ ව්‍යqහමය වශයෙන් සමානකම්
කියන ව්‍යqහයක්‌ තුළ විවිධ ක්‍රියාකාරිත්වයන් අධ්‍යයනය කිරීම තුළින් පර්යේෂණ
කිරීමට බලාපොරොත්තු වන නිසා මේ ව්‍යාපෘතියෙන් සෘජු ව ම මානවයන්ට හානියක්‌ නො
වනු ඇති බව ය. මිනිස්‌ සිරුර තුළින් බැහැර ව මානව සෛල පර්යේෂණාගරයක වගා කිරීම
පිළිබද කෙටි විස්‌තරයක්‌ 'පැහැදිලි කිරීම 2'හි අන්තර්ගත වේ.
පැහැදිලි කිරීම 1
වසර 1977 දී පමණ සැඟර් සහ කොල්සන් යන විද්‍යාඥයන් දෙදෙනා විසින් යම් DNA දාමයක
භෂ්ම අනුපිළිවෙළ නිවැරැදිව කියවාගැනීමට වඩාත් සාර්ථක ක්‍රමයක්‌ සැඟර් ක්‍රමය
නමින් යෝජනා කරන ලදී. මෙය DNA දාමයක භෂ්ම අනුපිළිවෙළ කියවා ගැනීම සදහා වන 'දාම
නැවතීමේ ක්‍රමය' (Chain Termination Method) ලෙස ද ප්‍රකට විය. මේ හා සම්බන්ධ
ක්‍රියාවලිය තරමක්‌ සංකීර්ණ පැහැදිලි කිරීමක්‌ සහිත වන නමුත්, තේරුම්ගැනීම
එතරම් අපහසු නො වේ.
සැඟර් ක්‍රමය පැහැදිලි කිරීමට ප්‍රථම DNA කොටසක්‌ නළයක්‌ තුළ ප්‍රමාණයෙන් වැඩි
කරගන්නා අයුරු අප දැන සිටීම වැදගත් ය.
මෙහි දී පළමුව සජීවී සෛලවලින් වෙන් කරගත් DNA යොදාගෙන කෘත්‍රිමව, එනම් නළයක්‌
තුළ, අපට අවශ්‍ය කුඩා ප්‍රමාණයේ DNA දාම කොටසක්‌ පමණක්‌ වර්ධනය කරගනු ලැබේ.
මන්ද යත් සැඟර් ක්‍රමය මගින් විශාල DNA දාමයක්‌ එක වර කියවාගැනීමට නොහැකි
බැවිනි.
නළයක්‌ තුළ DNA දාම කොටසක්‌ වර්ධනය කරගන්නා ආකාරය
නළයක්‌ තුළ දන්නා DNA දාමයක ප්‍රමාණය වර්ධනය කරගත හැකි හොද ම ක්‍රමය වන්නේ
පොලිමරේස්‌ දාම ප්‍රතික්‍රියාව ය. (PCR).
සජීවී සෛලවල නම් DNA වර්ධනය වීම සදහා ස්‌වාභාවික ක්‍රමයක්‌ පවතී. එය DNA
ප්‍රතිවලිතය ලෙස හැඳින්වෙන අතර එය DNA පොලිමරේස්‌ නම් එන්සයිමයේ මූලිකත්වයෙන්
සිදු වන්නකි.
PCR ක්‍රමය සඳහා අවශ්‍ය කරන්නේ,
¥ අච්චු දාමයක්‌ (template) ලෙස භාවිත කිරීමට යම් DNA කොටසක්‌,
¥ DNA පොලිමරේස්‌ නම් එන්සයිමය,
¥ DNAවල තැනුම් ඒකකය වන න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩ (dNTP අණු) සහ
¥ primer ලෙස හදුන්වන න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩ කිහිපයකින් සමන්විත (න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩ
20ක්‌ 25ක්‌ පමණ) තනි දාම DNA කොටස්‌ 2කි.
(රූපය 2හි මේ සංඝටක ඔබට වෙන් වශයෙන් හඳුනාගත හැකි ය)
මේවා නළයට එක්‌ කළ විට අප දන්නා කොටසක DNA ප්‍රමාණය නළය තුළ කෘත්‍රිමව වර්ධනය
වේ.
මෙහි දී අච්චුවක්‌ (template) ලෙස ක්‍රියා කළ DNA කොටස ද්විත්ව දාමයක්‌ නම් එය
තනි දාම බවට පත් කිරීම හෙවත් දුස්‌සභාවීකරණය (Deබ්එමරසබට) සදහා මිශ්‍රණයේ
උෂ්ණත්වය 90 0C දක්‌වා පමණ වැඩි කරගත යුතු ය.
එහි දී තනි දාම 2ක්‌ බවට පත් වන අච්චු දාම DNAවල එක්‌ එක්‌ දාමයෙහි, මිශ්‍රණයට
එක්‌ කළ primer ලෙස හදුන්වන කුඩා න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩ දාම කොටසට අනුපූරක වන
කොටසක්‌ ඇත්නම්, එම කොටස සමග, අදාළ primer කොටස්‌ සම්බන්ධ වීමට ඉඩ සැලසේ. (මෙය
පැහැදිලි කරගැනීමට නැවතත් රූපය 2 බලන්න).
එහි දී primer කොටස DNA අච්චු දාමයට සම්බන්ධ වීම සදහා මිශ්‍රණයේ උෂ්ණත්වය
50 0Cකට පමණ අඩු කළ යුතු ය. අප දන්නා පරිදි DNA දාම බහුඅවයවීකරණය
සිදු වන්නේ රූපය 1හි දැක්‌වෙන පරිදි DNA දාමයක 3. අන්තය ලෙස හැඳින්වෙන අන්තයෙන්
පමණි. DNA දාමයක 3' අන්තයෙහි ඇති ධ්‍ය කාණ්‌ඩය අනෙක්‌ න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩයේ
පොස්‌පේට්‌ කාණ්‌ඩය සමග සම්බන්ධ වීම සිදු වේ.
මෙලෙස සිදු කරන PCR චක්‍ර (වට) ගණනාවකින් පසුව නළය තුළ සැලකිය යුතු DNA
ප්‍රමාණයක්‌ වර්ධනය වී ඇති බව දැකගත හැකි වේ.
DNA දාමයක භෂ්ම අනුපිළිවෙළ නිවැරැදිව කියවාගැනීමේ සැඟර් ක්‍රමය
දාම කියවීමේ සැඟර් ක්‍රමයෙහි මුල් පියවර, PCR ක්‍රමයෙහි ම තරමක්‌ වෙනස්‌ වූ
ක්‍රමයකි.
එනම් මෙහි දී primer දාම දෙකක්‌ වෙනුවට එක්‌ primer දාමයක්‌ පමණක්‌ යොදාගනු
ලැබේ. එනිසා අවසාන මිශ්‍රණයේ ද්විත්ව දාම වෙනුවට තනි දාම DNA අණු ඉතිරි වේ.
එසේ ම රූපය 4හි දක්‌වා ඇති පරිදි PCR ප්‍රතික්‍රියාවට සාමාන්‍යයෙන් යොදාගන්නා
dNTP (deoxyribonucleic acid triphosphate) අණුවලට අමතරව එකිනෙකට වෙනස්‌
වර්ණවලින් ප්‍රතිදීප්තියක්‌ ලබා දිය හැකි විශේෂ ඩයි වර්ග 4කින් ඇමිණුම් කරන ලද
ddNTP (dideoxyribonucleic acid triphosphate& නම් අණු වර්ග 4ක්‌ සැඟර් දාම
කියවීමේ ක්‍රමයේ මුල් පියවරේ දී යොදාගන්නා PCR ක්‍රියාවලියේ දී භාවිත කෙරේ.
එහි දී විශේෂත්වය වන්නේ සැඟර් ක්‍රමයේ දී භාවිත වන PCR ක්‍රියාවලියේ දී අච්චු
දාමයට අනුපූරකව අලුතින් බහුඅවයවීකරණය වන DNA තනි දාමයක 3. අන්තයට යම් හෙයකින්
ddNTP අණුවක්‌ සම්බන්ධ වුව හොත් ඉන් ඉදිරියට එම තනි දාම DNA අණුව තවදුරටත්
බහුඅවයවීකරණය වීම නවතී. මෙලෙස අහඹු ලෙස විවිධ ස්‌ථානවල දී නිපදවෙන තනි දාම DNA
අණුව විශේෂ ඩයි වර්ග 4කින් ඇමිණුම් කරන ලද ddNTP මගින් අවහිර කරන නිසා විවධ
දිගින් යුත් DNA තනි දාම එකතුවක්‌ එක්‌ එක්‌ PCR චක්‍ර අවසානයේ විශේෂ පරීක්‌ෂණ
නළය තුළ එකතු වේ. එසේ සකස්‌ වූ විවිධ දිගින් යුත් තනි දාම DNA අණු ඒවායේ
ප්‍රමාණය මත වෙන් කරගත හැකි වන පරිදි විශේෂ ජෙලයක්‌ යොදා පුරවන ලද දිගු සිහින්
නළයක්‌ තුළින් ගමන් කිරීමට සලස්‌වනු ලැබේ. එවිට සකස්‌ වුණු DNA දාමවල දිග අනුව
කුඩා ම DNA දාම පළමුව ද, දිගු DNA දාම පසුව ද ජෙලයක්‌ යොදා පුරවන ලද දිගු
සිහින් නළයේ අවසාන අන්තයෙන් එළියට පැමිණේ. සැම දාමයක ම අවසාන න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩය
විශේෂිත ඩයි වර්ගයකින් ඇමිණුම් කරන ලද අණුවක්‌ නිසා ඒ සදහා සංවේදී වන
අනාවරකයක්‌ මගින් එකිනෙකට වෙනස්‌ ddNTP අණු හතර වෙන වෙන ම හදුනාගනී. මෙහි දී එම
හදුනාගැනීම් සිදු වන්නේ DNA දාම දිගේ පිළිවෙළට - අඩු දිගින් යුත් අණුවේ සිට
වැඩි දිගින් යුත් අණුව දක්‌වා - වන බැවින් අවසානයේ දිගු DNA දාමයක භෂ්ම
පිළිවෙළක්‌ අප සතු වේ.
මෙලෙස සැඟර් ක්‍රමය මගින් එක වරකට දැනගත හැකි DNA දාමය එතරම් දිගු නො වේ. එය
ඇතැම් විට එක්‌ වරකට න්‍යqක්‌ලියෝටයිඩ 900ක්‌ පමණ විය හැකි ය. එනිසා මුළු
ගෙනෝමයක්‌ ම මෙලෙස සැඟර් ක්‍රමය මගින් කියවා අවසන් කිරීම එතරම් පහසු නො වන්නේ
ඇයි දැයි දැන් ඔබට වැටහෙනු ඇත.
මෙලෙස සැඟර් ක්‍රමය මගින් ගෙනෝමයක්‌ කියවා අවසන් කිරීමට වැය වන කාලය සහ ධනය අවම
කිරීමේ අරමුණින් සැඟර් ක්‍රමයේ ඇතැම් මූලික හරයන් ද ඇතුළත් වන පරිදි දියුණු
තාක්‌ෂණික මෙවලම් හසුරුවමින් Next Generation Sequencing යන තාක්‌ෂණය දැනට වසර
කිහිපයකට පෙර හදුන්වා දෙන ලදී. මෙය සැබැවින් ම සැඟර් ක්‍රමයට වඩා කාර්යක්‌ෂම,
මිල අඩු නිවැරැදි ක්‍රමයක්‌ බව දැනට තහවුරු වී හමාර ය.
ආචාර්ය සමීර ආර්. සමරකෝන්
ජෛවරසායන අණුක ජීවවේද සහ ජෛවතාක්‌ෂණ ආයතනය,
කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයය